بسمه تعالی
روز سه شنبه ۲۸ نوامبر۲۰۲۳ مصادف با ۷ آذرماه، کنفرانسی با شکوه با عنوان"اندیشه اقبال و بیداری امت" به مناسبت بزرگداشت علامه دکتر محمد اقبال لاهوری احیاگر اندیشه اسلامی، فیلسوف، عارف، سیاستمدار و شاعر پارسی گوی شبه قاره هند و پاکستان با حضور مسئولان دانشگاه نیروی دریایی، استادان دانشگاه ها، اندیشمندان و فرهیختگان فرهنگی و اجتماعی توسط دانشگاه نیروی دریایی(Bahria University) کراچی در تالار اجتماعات البیرونی در محوطه دانشگاه مذکور برگزار شد.
دکتر سعید طالبی نیا مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در کراچی به عنوان میهمان ویژه مراسم شرکت نمود. خواجه غضنفرحسین رییس دانشگاه بحریه در کراچی به همراه هیئتی از استادان و مسئولان دانشگاه از مسئول خانه فرهنگ استقبال نموده و تا محل برگزاری مراسم همراهی نمودند.
شایسته ذکر است که در این کنفرانس علاوه بر مسئول خانه فرهنگ ج.ا.ایران در کراچی دو استاد دیگر از دانشگاه های ایران، آقا دکتر محمود بشیری استاد دانشکده ادبیات فارسی در دانشگاه علامه طباطبایی و خانم دکتر وفا یزدان منش استاد گروه زبان و ادب اردو در دانشگاه تهران شرکت و سخنرانی نمودند.
این کنفرانس به شکل مباحثه گروهی در میان اندیشندان منتخب مدعو برگزار شد. سخنرانی افتتاحیه توسط دکتر محمود بشیری مستقیما از ایران بصورت مجازی پخش گردید.
گروه مباحثه شامل شخصیت های ذیل بود:
- سرکارخانم وفا یزدان منش استاد گروه زبان و ادب اردو در دانشگاه تهران
- سرکارخانم مهتاب اکبر راشدی از مقامات ارشد سابق ذینفوذ دولت سند
- آقای دکتر محمود شجاعت مبارک رئیس دانشکده مدیریت تجاری انسیتیوی مدیریت تجاری کراچی
- آقای شریف اعوان نویسنده ادبی و تولید کننده و کارگرادن موسیقی معروف پاکستان برنده جایزه جهانی
گروه مذاکره راجع به نقش اقبال لاهوری در بیداری امت اسلامی بویژه در آزادی سرزمین های هند از تسلط استعمار انگلیس در قرن بیستم و همچنین راهبری اندیشه های وی در نجات مسلمانان از مسائل و مشکلات مختلف فرهنگی و اجتماعی در عصر حاضر گفتگو نمودند.
پس از پایان گفتگوی اندیشمندان، گروهی از دانشجویان دانشگاه ترانه ی گزیده اشعاری از اقبال لاهوری را به اجرا نمودند که مورد استقبال حضار قرار گرفت.
آخرین سخنران این کنفرانس، مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در کراچی بود. وی ضمن تبریک و قدردانی از مسئولان و دست اندرکاران دانشگاه بحریه برای برگزارکردن کنفرانس باشکوه به مناسبت بزرگداشت اقبال لاهوری اظهار مهمی داشت که متن کامل آن به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
متن سخنرانی سعید طالبی نیا وابسته فرهنگی و مسئول خانه فرهنگ ایران در کراچی
در دانشگاه بحریه کراچی درباره علامه اقبال لاهوری 7 آذر 1402
السلام علیکم و رحمه الله
علامه محمد اقبال هرچند تحصیل‌کرده فلسفه در غرب بود و خوب و بد فلسفه‌های غربی را نیک می‌دانست و هر چند در یکی از معروف ترین دانشگاه های اروپایی درس خوانده بود اما ریشه‌های شرقی به‌اندازه‌ای در ضمیر او زنده و پابرجا بود که او را از حد و حدود یک دانشمند فراتر برد و به مرز قهرمانی رساند.
***************************
اقبال با تاثیر عمیقی که از فرهنگ اسلامی گرفته بود، در استقلال بخش عمده‌ای از سرزمین های مسلمان‌نشین شبه‌قاره هند نقشی بزرگ ایفا کرد و در هدایت فکری نهضت های اسلامی روزگارش بسیار موثر بود.
***************************
علاقه و عشق اقبال به ایرانیان و فرهنگ و زبان و نام‌آوران آن، او را به یکی از بزرگترین پارسی‌سرایان معاصر مبدل نمود که دیوان نه‌هزار بیتی او به زبان فارسی محصول آن است.
***************************
اقبال با خلق اثر «اسرار خودی» و «رموز بی‌خودی» به طلایه‌دار مبارزه با فرهنگ منحط استعمارگران غربی در شبه‌قاره تبدیل شد و بر سایر جنبش های احیاگرانه اسلامی نیز تاثیر گذاشت.
***************************
اقبال در سروده‌های خود از شرق تجلیل می‌کرد و غرب را به شدت مورد حمله قرار می‌داد. او غرب را مسبب ویرانی جهان معاصر خویش می‌دانست. او نارضایتی خود از غرب را تا به آن پایه رساند که می‌گفت اگر فرنگیان شما را به وطن‌پرستی دعوت کنند، بدانید که افسون و مکری بیش نیست. اقبال در شرایطی اسلامیان را به وحدت دعوت می‌کرد که تمام وجودش از استیلای غرب بر کشورهای اسلامی به‌شدت رنج می‌برد.
***************************
در آن زمان برخی روشنفکران کشورهای اسلامی عقیده داشتند مقابله با غرب ممکن نیست و باید از هر جهت غربی شد اما اقبال هرگز به غرب تمایل نداشت و قاطعانه می‌گفت راه نجات مسلمانان در اتحاد با یکدیگر و عمل به تعالیم دینی نهفته است؛ زیرا به‌عنوان یک مسلمان معتقد، به حقانیت اسلام باور داشت.
***************************
اقبال کسی نبود که در ظرف چند ماه و یا چند سال و با خواندن چند کتاب بازاری و چند ترجمه دست‌وپا شکسته و با شنیدن برخی اقوال پراکنده ناگهان فیلسوف شده باشد. وی در یکی از پرتحرک‌ترین و زنده‌ترین ادوار تاریخ آسیا و در مرکز مبارزات آزادیخواهی هند، مبارزاتی که نزدیک به یکصدسال به اشکال مختلف ادامه داشت، زندگی می‌کرد و شرایط دردناک محیط به او آموخته بود که درباره حوادثی که در اطرافش می‌گذرد، تفکر کند.
***************************
اوج تکامل اندیشه سیاسی فلسفی علامه اقبال آنجا پدیدار شد که وی در سال 1931 به قائد اعظم محمدعلی جناح نوشت: «بعد از مطالعه طولانی و تحقیق دقیق در حقوق اسلامی، به این نتیجه رسیده‌ام که اجرای مقررات شریعت اسلام بدون وجود دولت اسلامی غیرممکن است.»
***************************
علامه محمداقبال، تشکیل حکومت اسلامی را نه برای ارضای نفسانیت های حزبی، قومی و مذهبی بلکه محملی برای تحقق عدالت و آزادی و تأمین عافیت دنیا و آخرت مسلمانان می داند. او می‌گوید: قومیت و ناسیونالیسم غالبا دامی است که استعمارگران برای انحراف مسلمانان از وحدت گسترده‌اند اما مسلمین باید بدانند که سرزمین اسلام یکی است. تأسیس کشور پاکستان با هویت اسلامی و با عنوان جمهوری اسلامی پاکستان، اولین ثمره تلاش فکری اقبال بود.
***************************
به یقین اگر آن فیلسوف و اندیشمند مجاهد یا به قول ایرانی ها «ستاره شرق» اکنون زنده بود یکی از پرچمداران مبارزه با رژیم کودک کش صهیونیستی بود. اگر او زنده بود، با قلم و با بیان خود دولت های غربی حامی جنایتکاران اسرائیلی را به باد انتقاد میگرفت و از ملت های آزاده ی حامی فلسطین در غرب و شرق تجلیل می کرد.
***************************
اکنون باید خروجی این کنفرانس ها، تمسک لسانی و عملی سیاستمداران و دانشمندان مسلمان به اندیشه غرب ستیزانه علامه اقبال باشد. همان اندیشه ای که در آثار او به ویژه اشعار اردو و فارسی او آشکار است. آری اندیشه و شعر اقبال مسلمانان را به سوی زندگی تازه می‌کشد و شعر زنده او در سنگ مرده روح می‌دهد.
***************************
سخن پایانی من قرائت سه بیت از شعر زیبای 19 بیتی مرحوم علامه محمد اقبال درباره شفیعه محشر، صدیقه طاهره حضرت فاطمه زهراست که بمناسبت ارتباط این ایام(ایام فاطمیه) با آن حضرت قرائت می کنم:
مریم از یک نسبت عیسا عزیز از سه نسبت حضرت زهرا عزیز
نور چشم رحمة للعالمین آن امام اولین و آخرین
مزرع تسلیم را حاصل بتول مادران را اسوه کامل بتول
از همه شما عزیزان و از مسئولان این کنفرانس ارزشمند و از همه برادران پاکستانی ام که زمینه حضور و سخنرانی اینجانب را فراهم نمودند تشکر میکنم.
ملاحظات:
- این کنفرانس سالانه در دو سال قبل هم برگزار شده بود که پارسال، از طرف ایران، آقای حسن نوریان سرکنسول شرکت و سخنرانی کرده بود.
- در این مراسم حدود چهارصد نفر از استادان و دانشجویان دانشگاه بحریه حضور داشتند.
- سخنرانی مسئول فرهنگی ایران در کراچی مورد استقبال دانشجویان قرار گرفت و در پایان کنفرانس تشکر خود را ابراز کردند.
- در پایان این کنفرانس از مهمانان بویژه مسئول خانه فرهنگ ایران با اهداء تندیس تقدیر بعمل آمد.
- طی مذاکره با رییس دانشگاه مقرر شد دوره کوتاه مدت مکالمه زبان فارسی توسط خانه فرهنگ ایران در دانشگاه برگزار شود.
- دانشگاه بحریه (یکی از دانشگاه های بزرگ و با کیفیت نیروهای نظامی پاکستان) اگرچه متعلق به نیروی دریایی ارتش پاکستان است ولی دانشگاه نظامی نیست و دختران و پسران بطور آزادانه امکان تحصیل در آن در رشته های مختلف را دارند.
نظر شما